Houden en fokken van Japanse lissen Freddy Vermeersch
HET HOUDEN EN FOKKEN VAN JAPANSE LISSEN.
HUISVESTING: Een volière van
Vierkant, rond, langwerpig of achthoekig voor de eekhoorn maakt dit weinig uit. Eekhoorns houden van schaduw en van groen. Het zijn boomeekhoorns en dit mogen we niet vergeten. Wat klim gerei stammen, een dik koord ook een loopwiel kan je gebruiken om ze in conditie te houden. De volières zijn overdekt, hebben een vloer van betonklinkers met een laag rijnzand of geperste stro korrels erop. De bedoeling is om een droge bodem te hebben. In de zomer gebruik ik ook mijn afgevallen bamboe bladeren als deklaag. De volières maak ik zelf uit vierkante buis van aluminium. De achthoekige volière is de onderhoud vriendelijkste, omdat er geen muren zijn die ze kunnen bevuilen. De middelste steunplaat waar de nestkasten aanhangen is van betonplex en dus afwasbaar. De beste daken zijn zilver of wit van kleur om de warmte te weerkaatsen. Iedere volière heeft drie nestkasten, draaibare voederpotjes met dubbel slot, de watervoorziening is een drinkfles die ook voor konijnen word gebruikt.
VOEDING: Boomeekhoorns zijn qua voeding vrij veeleisend. Zeker als je dit vergelijkt met de grondeekhoorns. Boomeekhoorns hebben ook in het wild een veel rijkere voeding, ze kunnen ook makkelijker overal bij. Na elf jaar fokken met de Japanse lis ben ik op een zeer bevredigend resultaat gekomen. Bij mijn start heb ik eerst enkele voorname fokkers in Nederland bezocht, dit is voor een beginneling de beste leerschool. Niemand heeft alle wijsheid in pacht, maar als je overal het beste van overhoud ben je al goed gestart. Verder moet je dan leren van je eigen ondervinding. Soms loopt er iets mis, maar je moet uit je eigen fouten je lessen trekken. Ik stel me ook open om iets bij te leren, er is altijd wel iets dat kan verbeterd worden.
BASIS MENGELING VOOR JAPANSE LISSEN:
Tropische papegaai mengeling met fruit 14kg van VADI GRAN.
Papegaai mengeling 14kg van VADI GRAN.
Cavia 9kg van VADI GRAN.
Alles samen een goed basis voer voor de Japanse lis en mutatie vormen ervan.
Als babymeel geef ik: Nutrilon Soja plus 2, brinta 8 granen, rijstmeel, havermout, muesli en reptivite van Zoo Med (vitamine en mineralen). Voor de fokkende paren en pas gespeende jongen dagelijks. Tijdens de winter 1 maal per week voor alle eekhoorns.
Mineralen: Inktvis schelpen, herten gewei, mergpijp of mineraalblok.
Verse takken, geregeld krijgen ze verse wilgentakken om aan te knagen.
HET IN CONDITIE BRENGEN VAN JE EEKHOORNS VOOR DE FOK BEGINT:
Zeer belangrijk punt is zeker een goede conditie van je fokdieren. Dit bereik je door je dieren te kuren tegen de voornaamste vijanden van de eekhoorn.
Vijand NR 1 is de vlooi: Net als de wilde eekhoorn heeft de tamme eekhoorn ook vaak last van vlooien, vooral in de warme perioden van het jaar het fokseizoen dus. Net dan moet je ook oppassen, om je dieren niet te veel stress te bezorgen. Het is dan ook van groot belang dat je weet wanneer er kleine jongen in het nest liggen en wanneer je de nesten kan ontvlooien. Ik gebruik hiervoor Bio Kill en Veeluispoeder. In het voorjaar verzamel ik ook wat paardenhaar om aan het nestmateriaal toe te voegen. De middelen die nu nog in de handel voorhanden zijn, zijn minder giftig maar werken ook niet zo goed meer. We moeten de zaak dan ook op verschillende manieren aanpakken om het gewenste resultaat te behalen. Als je problemen hebt gehad met vlooien moet je ze ook ontwormen. Vlooien verzwakken de jonge eekhoorns zo dat er vaak andere problemen te kop opsteken.
Vijand NR 2 is coccidiose na de fok, kuur ik dan ook al mijn eekhoorns om dit probleem niet te hebben. Eekhoorns kunnen coccidiose ook krijgen van andere dieren zoals duiven, vogels of kippen om deze reden moet je eekhoorns niet samen houden met andere diersoorten.
Vijand NR 3 is wormen, zoals al vermeld kunnen ze door vlooien veroorzaakt worden maar ook op andere manieren. Er zijn ook meerdere soorten wormen die onze eekhoorn kunnen verzwakken en ten slotte doden. Eens in het jaar ontwormen is zeker aan te raden. Bij besmetting kuur herhalen. Wil je niet nodeloos kuren, kan je eerst een mestonderzoek laten doen door je dierenarts.
Als je de drie stappen van het in conditie brengen door hebt, moet je dit zeker zien aan hun uiterlijk. De eekhoorns zijn op deze tijd van het jaar aan hun winterpakje toe. Een gezonde eekhoorn is dan op zijn mooist. De fokker kan dan ook met een gerust gemoed het volgende fokjaar afwachten. Als ze goed verharen zijn ze meestal ook gezond.
HET FOKKEN ZELF:
Vanaf februari begin maart moet het gebeuren, iedere dag wordt gekeken naar tekens van drachtigheid of dieren die al gezogen worden. Voortekenen van drachtige vrouwen zijn: ze slapen niet meer samen met de man, ze kunnen ook lastig doen naar de man toe. Ieder koppel heeft ook zijn gewoonten, meestal is de vrouw de baas, de man is er om te paren en later draagt hij ook wel een beschermende rol voor de jongen. Bij onraad roept hij de jongen terug naar het nest enz. Wanneer er een voedsel tekort is zal de man als eerste het slachtoffer worden, later ook de jongen of een deel daarvan. Fokkende eekhoorns moeten om deze reden, dan ook voldoende voer krijgen om mooie en gezonde goed opgroeiende jongen te geven. Tijdens deze periode voeder ik twee tot driemaal per dag. Jonge paren geven hun eerste nestje pas in juni, soms wachten ze tot ze twee jaar oud zijn en geven dan meteen hun twee nesten. Een eerste nestje bestaat meestal uit drie jongen, later vergroten de nesten. Japanse lissen hebben nesten van 3 tot 6 jongen. Te kleine nesten wijzen op inteelt, onvolledig of te weinig voedsel. Ook het verstrekken van babymeel met soja plus2 speelt hierbij een voorname rol. Het fokken van eekhoorns is een vrij dure zaak, zeker al je ze alles heeft wat ze nodig hebben. Je fokresultaten zullen aantonen als alles in orde was. Buiten een goede voeding moet er ook een oplettend oog zijn die alles heeft gezien zodat er tijdig kan worden gereageerd. Hiervoor heb ik mijn vrouw, die ook eekhoorn liefhebber is en vier ogen zien meer dan twee. Om een sterke en goede stam op te bouwen moet je bepaalde regels volgen. Door mijn ondervinding bij andere diersoorten waar we ook met mutatie, hybride, recessieve en dominante factoren werken ben ik in het voordeel. Om een sterke stam te behouden mag je geen bont x bont paren. Bij het recessieve bonte gebruik je bont x split of split x split. Bij het dominant bonte gebruik je een fokzuivere x bont. Je kunt een recessief bont wel paren aan een dominant bont waar dominant bont en recessief split uitkomen, alle jongen zijn dan ook drager van het recessief bont gen. Ook het recessief zilver ga ik via split fokken om ook deze kleurslag te versterken. Respecteer je deze regels niet kom je vlug terecht bij dieren die hun jongen niet meer zelf kunnen opfokken, blinde dieren, albino’s, slechte opname van calcium en onvruchtbare dieren. Ik wil deze zaken niet in mijn stam en ik ben ervan overtuigd dat het ook anders kan.
WAT KOST EEN KOPPEL EEKHOORNS OP JAARBASIS AAN ONDERHOUD: Ik heb dit even berekend op basis van 6 paar Japanse lissen en dit kwam neer op 225 € per paar. Je moet dan ook nog de aankoop prijs van uw eekhoorns, de inbreng van vers bloed, volière en uw dierenarts kosten bijtellen. Wie deze dieren met enig winstbejag wil gaan fokken kan bedrogen uitkomen. Wie het goed doet en veel nafok heeft zal misschien uit zijn kosten raken, de meesten zullen er enkel een leuke hobby aan overhouden. Ik heb meerdere diersoorten en ik moet zeggen eekhoorns vallen nog best mee. De rekening van voeder, materialen, medicatie en andere benodigdheden blijft stijgen. Het zijn vooral de nieuwe regeltjes die daar de oorzaak van zijn. Voor ons hobbyisten is het goed dat we weten waar we aan beginnen. Als liefhebber van allerhande diersoorten moet ik ook mijn hobby evalueren en soms bijsturen waar het nodig is.
De dominant pik zwarte witstaart en vlaggenstaart was de eerste mutatie lis die ik fokte, ze waren een schot in de roos en de vraag ernaar was groot. Ook de fokzuivere pik zwarten die bij deze fok werden gebruikt lagen goed in de markt. Tot we met de recessief verervende driekleur harlekijnen zijn begonnen. Bij de recessief verevende bonte zijn de patronen veel mooier dan bij de dominante bont vorm. De Duitsers hebben deze Duitse mutatie eekhoorn in alle mogelijke kleuren gefokt. Via kruisingen onder de Sciurus groep zijn ze tot prachtige resultaten gekomen. Ze zijn ook bezig om de harlekijnen in recessief zilver te fokken, twee recessieve factoren in één eekhoorn. Nieuw is ook de crème kleurige. Persoonlijk zie ik liever een eekhoorn met voldoende pigment in zich, pigment arme eekhoorns zijn ook een stuk zwakker. Ook voor de eekhoorns met meer dan één recessieve factor vrees ik voor te zwakke dieren. Iedere stap in de richting van mutatie verzwakt, om deze reden moet je de fokzuivere en de splitten blijven gebruiken om de wilfactor erin te houden. De harlekijnen hieronder komen uit split x split ( mutatie 2). Top koppel, ze gaven in 2010 vijf harlekijn vrouwen en een split harlekijn man en vrouw. In 2010 heb ik tien mannen en zestien vrouwen gefokt, een bewijs dat de stam niet gebogen gaat onder inteelt. Toch zal ik in 2011 terug vers bloed inbrengen via een recessief zilver uit Frankrijk maar gefokt in Duitsland. Diversiteit in de genen brengen maakt de stam alleen maar sterker. Iedere inbreng wordt eerst zorgvuldig nagetrokken, dit zilver wordt eerst gebruikt in mijn zwarte lijn. Later pas zal ik ze misschien ook in mijn harlekijn lijn gebruiken via een split. Ik kies voor de trage weg, zodat ik nog kan reageren. De recessief zilver zie je nu al in dominant bont, binnenkort ook in recessief bont. Spelen met kleuren en patronen is ondertussen al een hobby apart geworden waar je veel voldoening uit kan halen. Nu nog weet ik wat ik straks in het nest zal vinden, maar binnenkort zullen er zo veel factoren in één eekhoorn zitten, dat het moeilijk zal worden om op voorhand te bepalen wat er straks in het nest zal liggen. Het zijn vooral de recessieve factoren die lang kunnen sluimeren voor ze te voorschijn komen.
De harlekijnen hierboven zijn nog bitter jong op foto ( ongeveer 50 dagen oud ), ze zijn al klaar om te spenen. Dit jaar hebben beide harlekijnen op één jarige leeftijd al nafok gehad.
De twee laatste foto’s zijn jongen uit de witgezadelde harlekijn van 2009 mutatie 4, je ziet dat het wit vlug uitbreid. De zus van de witgezadelde is gekoppeld aan een split die 50% vers bloed heeft via mijn zwarte stam. Het wit wordt hierdoor aanzienlijk terug gebracht.